مقدمه ای بر کلید مینیاتوری
کلیدهای مینیاتوری عملکردی مشابه کلید اتوماتیک دارد و به منظور جلوگیری از آسیب اضافه جریان به تجهیزات الکتریکی مورد استفاده قرار می گیرند. این بریکرها در صورت وقوع اضافه بار یا اتصال مدار را قطع می کنند. کلید مینیاتوری یا Miniature Circuit Breaker را به اختصار MCB نیز می نامند. در شرایط کاری عادی، MCB به عنوان یک سوئیچ (دستی) برای روشن و خاموش کردن مدار عمل می کند. در شرایط اضافه بار یا اتصال کوتاه همانند سایر تجهیزات حفاظتی، کلید مینیاتوری مدار را قطع می کند.
نشانه ظاهری این فرآیند را می توان با حرکت خودکار شاسی کلید به موقعیت OFF مشاهده کرد. مکانیزم حفاظتی کلید مینیاتوری شامل دو بخش حرارتی و مغناطیسی است. فرآیند قطع خودکار MCB در دو حالت قطع مغناطیسی و حرارتی اتفاق می افتد. یک تفاوت کنتاکتور و کلید مینیاتوری در عملکرد آن ها است.
حفاظت در برابر اضافه بار
در شرایط اضافه بار، جریان عبوری از بخش حرارتی کلید (بیمتال) باعث افزایش دمای آن می شود. گرمای تولید شده در بیمتال تیغه را خم می کند. افزایش انحراف تیغه باعث آزاد شدن گیره اتصال و از هم جدا شدن کنتاکت ها می شود.
حفاظت در برابر اتصال کوتاه
در صورت وقوع اتصال کوتاه یا اضافه بار سنگین، میدان مغناطیسی تولید شده توسط سیم پیچ برای غلبه بر نیروی فنری که شاسی را در موقعیت خود نگه می دارد، کافی است. در این حالت کنتاکت متحرک جابجا شده و اتصال قطع می شود.
تفاوت کنتاکتور و کلید مینیاتوری
در بخش های قبل به بررسی ساختار و عملکرد کنتاکتور و کلید مینیاتوری پرداختیم. با بررسی دقیق مطالب بیان شده در بالا می توان به تفاوت های اساسی بین این تجهیزات پی برد. در مقاله “تفاوت کنتاکتور و بریکر” به صورت کلی تفاوت های این دو. گروه محصول را بررسی کرده ایم. کلید مینیاتوری در دسته بندی بریکرها قرار می گیرد.
نکته مهم دیگری که قبل از بیان تفاوت ها باید مورد توجه قرار بگیرد، تنوع نمونه های کنتاکتور است. کنتاکتورها بسته به نوع کاربردشان در انواع مختلفی عرضه می شوند. طبقه بندی کنتاکتور در برندهای مختلف متفاوت است. به عنوان مثال کنتاکتور زیمنس در سه زیرشاخه زیر عرضه می شود:
- کنتاکتور قدرت
- کنتاکتور خازنی
- کنتاکتور فرمان
ساختار کلی و عملکرد انواع کنتاکتور بیان شده در بالا یکسان است. با این وجود تفاوت هایی در جزئیات طراحی و کاربرد آن ها وجود دارد. اکنون آماده ایم تا به بررسی تفاوت های مورد نظر بپردازیم.
تفاوت کنتاکتور و کلید مینیاتوری در کاربرد
کنتاکتور یک کلید الکترومغناطیسی است که برای قطع و وصل جریان مورد استفاده قرار می گیرد. کلید مینیاتوری اما اصولا یک بریکر است و وظیفه آن محافظت از مدار است. با این وجود گاهی اوقات در کاربردهای کوچک و غیر حساس (مانند روشن کردن یک موتور در کارگاه نجاری) از کلید مینیاتوری به عنوان سوئیچ نیز استفاده می شود. در چنین شرایطی باید توجه کنید که کنتاکتور قابلیت کنترل از راه دور را دارد. اما کلید مینیاتوری چنین امکانی ندارد. بنابراین دسته بندی عملکرد و کاربرد کنتاکتور و کلید مینیاتوری متفاوت است.
تفاوت در رنج جریان
در بررسی تفاوت کنتاکتور و کلید مینیاتوری، رنج جریان نیز باید مورد بررسی قرار بگیرد. در اینجا باید به این نکته توجه کرد که رنج جریان محصولات برندهای مختلف متفاوت است. به عنوان مثال کلید مینیاتوری زیمنس تا جریان حداکثر 120 آمپر را پوشش می دهد. اما کنتاکتورهای زیمنس تا رنج جریان بیش از 800 آمپر را نیز پوشش می دهند.
به صورت کلی رنج جریان کنتاکتورها بسیار گسترده تر از کلید مینیاتوری است.
تفاوت در ساختار
ساختار کنتاکتور و کلید مینیاتوری تفاوت های اساسی با هم دارند. از ابعاد و شکل ظاهری گرفته تا طراحی داخلی می توان به نمونه های مختلفی از تفاوت ها اشاره کرد. در ساختار هر دو تجهیز شاهد بخش الکترومغناطیسی هستیم. همچنین جرقه گیر نیز از جمله بخش های مشترک کنتاکتور و کلید اتوماتیک است. اما تفاوت کنتاکتور و کلید مینیاتوری در بخش حرارتی است.
کلید حرارتی دارای یک تیغه بیمتال است که وظیفه تشخیص اضافه جریان را بر عهده دارد. اما در ساختار کنتاکتور اثری از بیمتال نیست!
تفاوت در عملکرد
با وجود تفاوت در کاربرد و ساختار کنتاکتورها و کلیدهای مینیاتوری، تفاوت در عملکرد آن ها بدیهی است. بخش حرارتی که وظیفه تشخیص خطای اضافه بار را بر عهده دارد، به صورت کلی در کنتاکتور وجود ندارد. اما بخش مغناطیسی که در ساختار هر دو تجهیز مشترک است عملکردی کاملا متفاوت دارد.
در کنتاکتور با مغناطیسی شدن سیم پیچ شاهد بسته شدن مسیر جریان هستیم. اما کلید مینیاتوری با عبور جریان اتصال کوتاه و تشکیل آهنربای الکتریکی، مسیر جریان را قطع می کند.
